Tahu
Tahu berasal daripada perkataan rekonstruksi (atau bina semula) bahasa proto-Austronesia *Caqu yang kemudiannya berpecah menjadi bahasa proto Malayo-Polinesia, mengalami perubahan fonologi *C kepada *t; *taqu. Perubahan lanjutan dalam pemencaran bahasa Malayo-Polinesia menghasilkan perkataan yang kita kenali hari ini, iaitu [tahu].
Tahu, bererti:
1. faham, maklum akan keadaan sebenar, mengerti
{kita sudah tahu bahawa negara kita terdiri daripada 13 negeri dan 1 wilayah persekutuan}
2. kenal (orang)
{dia tidak tahu saudara maranya}
3. cekap dan pandai melakukan sesuatu, mahir
{dia tahu menunggang kuda}
4. mengambil peduli, endah
{itu urusan kau, aku tak mahu tahu}
5. insaf, sedar akan keadaan sebenar
{anak yang tidak tahu diuntung}
6. pernah melakukan sesuatu, biasa, selalu
{saya tidak tahu makan daging}
7. menganggap sudah semestinya
{yang kau tahu semua kerja dah siap}
Daripada kata dasar ini, kata terbitan wujud melalui pengimbuhan.
> setahu
1. sepanjang yang dimaklumi
{setahu saya, dia tidak pernah merokok}
2. dengan dimaklumi atau disaksikan oleh
{dengan setahunya, aku izin cuti hari ini}
> tahu-tahu
1. dengan tidak disedari, kemudian barulah diketahui
{tahu-tahu dia sudah berkahwin}
2. sl pandai, bijak
{ada satu jurus yang hamba peroleh daripada perajurit yang tahu-tahu}
> bertahu; bertahukan
1. Jk memberitahukan kepada
{sudah ana bertahukan kepada pak kiai}
> bertahu-tahu
1. berpura-pura (berlagak) tahu
{kau ni, bertahu-tahu sahaja, tetapi sebenarnya tidak}
2. Mn (dengan) setahu
{Limah pergi bertahu-tahu dengan suaminya}
> bertahuan
1. berkenalan
{sebelum bertunang, bertahuanlah dahulu}
> tahu-menahu (biasanya wujud dalam ayat nafi)
1. tahu tentang sesuatu perkara
{aku tidak tahu-menahu tentang kes rasuah syarikat kita}
2. ambil peduli
{aku tidak mahu tahu-menahu dengan kes itu}
3. tidak kenal-mengenal
{aku membenarkan sesiapa sahaja masuk tanpa tahu-menahu identiti mereka}
> mempertahukan
1. mempermaklumkan, memberitahukan
{aku dah mempertahukan ketua akan perkembangan kes siasatan}
> tertahu
1. sl terkenal, termasyhur
{dia ialah pawang tertahu di negeri ini}
> mengetahui
1. tahu akan, memaklumi
{kenapa saya tidak mengetahui hal ini?}
2. tahu setelah melihat tanda-tanda dan buktinya; mengenali, mengecam
{tidak sulit bagi kita untuk mengetahui binatang jenis mamalia ini}
3. mendapati, menginsafi, menyedari
{saya baru mengetahui bahawa dia tidak bersalah}
4. mengerti akan, memahami
{saya tidak mengetahui bahasa Tagalog}
> ketahuan
1. (sudah) diketahui, dikenali
{sejak mula sudah ketahuan siapa kau sebenarnya}
2. telah didapati, kedapatan, terbukti
{dia ketahuan mencuri dana masjid}
3. terang, nyata, jelas
{tidak ketahuan apa yang hendak dibuatnya}
4. Kd (tidak) siuman
{tidak ketahuan}
> berketahuan
1. tahu benar, tidak syak lagi, sahih
{hadis ini tidak berketahuan}
> pengetahuan
1. perihal mengetahui, apa yang diketahui
{kes rasuah itu telah sampai ke pengetahuan pengerusi syarikat}
2. perihal tahu, kepandaian, kebijakan
{biasanya orang yang ada pengetahuan dalam bidang sains, kurang pengetahuan dalam bidang sastera}
3. segala yang akan diketahui atau dipelajari
{ilmu pengetahuan}
> berpengetahuan
1. banyak pengetahuan, berilmu, terpelajar
{berpengetahuan luas dalam bidang kedoktoran}
> sepengetahuan
1. dengan pengetahuan, atas pengetahuan, seizin
{dia memohon cuti dengan sepengetahuan pengetua)
ringkasnya:
1. bertahu(kan) : memaklumi
2. tetahu : bijak
3. berketahuan : sahih
4. pengetahuan : ilmu
5. berpengetahuan : berilmu
6. ketahuan : kantoi
7. tertahu : popular
8. sepengetahuan : seizin
istilah baharu yang disuguhkan:
1. tahukan / taukan : fakta
{tahukan ini dimasukkan dalam ensiklopedia pelajar}
2. ketetahu : kebijaksanaan (wisdom)
{ketetahu hanya dapat dicapai melalui pencerahan diri}
3. tetahuan : maklumat, info
{tetahuan ini saya peroleh daripada sumber yang dipercayai}
4. ketetahuan : politik
{ketetahuan Malaysia dilingkari isu-isu perkauman dan kaban (ahli) ketetahuan yang bacut}
5. pertahu : akademi
{menara gading merupakan tempat perkumpulan golongan pertahu}
6. kepertahuan : akademik, ilmiah
{pembentangan tesis itu diperbincangkan secara kepertahuan}
7. ketahu : nyata, realiti
{ketahunya, orang Melayu telah ditindas secara teratur sejak zaman British lagi}
8. kebertahuan : pemakluman
{kebertahuan tentang pengurungan konsert tersebut telah dibuat melalui media sosial}
9. pembertahu : pemaklum
